Przechowywanie żywności i mrożonek często wiąże się z wieloma wątpliwościami. Gdy pojawia się Maluszek, często na nowo weryfikujemy sposób, w jaki przygotowujemy i przechowujemy jedzenie, by nie narażać Niemowlęcia na niepotrzebne ryzyko.
Żywność narażona jest na niekorzystne procesy naturalne związane z przechowywaniem (psucie), a także na zewnętrzne zagrożenia mikrobiologiczne (np. skażenie bakteriami). By ochronić żywność przed procesami naturalnymi, należy odpowiednio ją przechowywać i weryfikować jej stan. By chronić przed skażeniami, należy trzymać się kilku prostych zasad w czasie przygotowywania posiłków.
Układ lodówki
Górna półka – temperatura na tej półce jest nieco wyższa, co sprzyja rozwojowi dobrych bakterii w produktach takich jak: kefiry, jogurty, śmietany, kiszonki i inne domowe przetwory; ponadto można na niej przechowywać np. dżemy i powidła.
Środkowa półka – produkty o krótkiej trwałości: wędliny, twarożki, ser biały, a także domowe dania przygotowane wcześniej (szczelnie przykryte mogą być przechowywane 2-3 dni).
Dolna półka – jest najchłodniejszym miejscem w lodówce, można w nim przechowywać surowe mięso i ryby w szczelnie zamkniętych pojemnikach, a także sery dojrzewające i sery w kawałkach.
Dolne szuflady – charakteryzują się wyższą temperaturą i najwyższą wilgotnością, dzięki czemu można w nich przechowywać warzywa i owoce; owoce nietrwałe (typu maliny) mogą być przechowywane przez 1-2 dni (bez mycia); trwalsze mogą być przechowywane przez kilka dni.
Drzwi lodówki – są najcieplejszym miejscem w lodówce, dlatego można w nim przechowywać produkty wymagające jedynie lekkiego schłodzenia, np. olej roślinny, sosy typu keczup, soki w kartonach, przetwory i słoiczki z dodatkami np. z chrzanem. Jest tez pojemnik na jajka – można je przechowywać 2-3 tygodnie (jajek nie myjemy przed włożeniem do lodówki).
Jedną z najważniejszych zasad bezpiecznego przechowywania jest zasada „first in first out” – czyli produkty, które pierwsze trafiły do lodówki, powinny być pierwsze użyte. Przykładowo – jeśli mamy w lodówce jogurt z poprzednich zakupów, warto użyć go w pierwszej kolejności, nawet jeśli uzupełniliśmy zapas. Ta zasada sprzyja niemarnowaniu żywności i dbaniu o czystość w lodówce.
Jak najkrótsze przerwy w łańcuchu chłodniczym również są ważne dla zachowania świeżości produktów o krótkiej trwałości. To oznacza, że ważne jest, by zakupy z produktami nietrwałymi pilnie rozpakować do lodówki/zamrażarki, a podczas używania części produktu (np. kilka łyżek jogurtu) schować go od razu po użyciu.
Lodówka powinna być regularnie czyszczona, by usuwać ewentualne zanieczyszczenia i ogniska rozwoju mikroorganizmów, które mogą wpływać na skażenie świeżej żywności.
Co trzymać w lodówce?
Owoce:
– nietrwałe np. maliny, jeżyny, truskawki, borówki, winogrona,
– mocno dojrzałe śliwki, brzoskwinie, gruszki, jabłka, awokado itp.,
– fragmenty owoców/owoce uszkodzone np. ćwiartka arbuza czy połówka ananasa.
Warzywa:
– warzywa liściaste – sałata, roszponka, rukola itd.,
– warzywa kapustne – kalafior, brukselka, brokuł, kapusta,
– niektóre warzywa korzeniowe – rzodkiewka, marchew (jeśli jest oczyszczona lub z nacią), pietruszka.
A co trzymać poza lodówką?
– cytrusy, niedojrzałe jabłka, gruszki, brzoskwinie, kiwi, banany, awokado, mango, ananasy,
– pomidory, dynie, ogórki, cebule, czosnek, cukinie, papryki.
Ziemniaki, marchew i cebulę warto przechowywać w spiżarni – w miejscu zimnym, ciemnym i suchym. Takie warunki chronią te warzywa przed kiełkowaniem i psuciem.
Dojrzewanie i psucie się owoców i warzyw.
Niektóre warzywa i owoce wydzielają etylen – związek przyspieszający dojrzewanie innych owoców i warzyw. Może to być efekt pożądany, ale może również przyspieszać proces psucia. Najwięcej tego związku wydzielają dojrzałe jabłka, brzoskwinie, gruszki, a także dojrzałe pomidory, papryka i cukinia. Mając na uwadze ten fakt, w razie potrzeby warto izolować niektóre owoce od siebie – poprawi to trwałość np. bananów, pomarańczy czy innych owoców egzotycznych.
Produkty obite i uszkodzone należy izolować od zdrowych i jak najszybciej wykorzystać, jeśli nie mają już oznak zepsucia.
Psucie produktów to proces niepożądany i niebezpieczny. Wiele mikroorganizmów nie zmienia smaku i zapachu potrawy – przykładowo pleśń obecna na owocu zakaziła mykotoksynami cały produkt, jednakże po odcięciu widocznego fragmentu, pozostała część nie różni się od zdrowych owoców. Produkty, których smak lub zapach są zmienione, a także produkty nadpsute nie nadają się do spożycia – należy wyrzucić je w całości.
Kontrolowanie dat przydatności do spożycia.
Posługujemy się dwoma sformułowaniami dotyczącymi przydatności produktów:
– „należy spożyć do” – jest to bezwzględny termin przydatności do spożycia, po którym spożycie jest niebezpieczne dla zdrowia,
– „najlepiej spożyć przed” –jest to data minimalnej trwałości, po jej upływie może zmienić się kolor czy konsystencja produktu, ale nie stanowi on zagrożenia dla zdrowia.
Ze względu na komfort i bezpieczeństwo użytkowania produktów warto sprawdzać daty przydatności do spożycia jeszcze podczas zakupów.
Przechowywanie dań gotowych.
By zapewnić bezpieczeństwo przygotowanej żywności, należy stosować się do odpowiednich zasad podczas przygotowywania:
– myć ręce przed rozpoczęciem gotowania i ponownie w razie jakiegokolwiek oderwania się odczynności (w szczególności po wyjściu z toalety) – mikroorganizmy przenoszone z różnych miejsc w domu mogą być niebezpieczne dla zdrowia,
– używaj czystych desek i sprzętów kuchennych, chroń produkty przed zwierzętami i owadami – pozostałości produktów na sprzęcie kuchennym mogły ulec skażeniu lub zepsuciu; owady i zwierzęta są nosicielami mikroorganizmów, które mogą skazić żywność,
– oddzielaj żywność surową od ugotowanej – oddzielaj je w trakcie przygotowania i przechowywania, a także używaj do przygotowania osobnych desek, noży i innych potrzebnych sprzętów; nie myjemy surowego mięsa z kurczaka przed przyrządzeniem,
– gotuj dokładnie – w szczególności mięso, ryby, owoce morza i jaja; zupy, a także dania podgrzewane powinny zostać doprowadzone do wrzenia lub co najmniej temperatury 70 stopni, w której giną mikroorganizmy,
– unikaj kontaktu ze śliną – danie, które mogło mieć kontakt ze śliną nie nadaje się do przechowywania – można przechowywać tylko potrawy, które nie były nałożone na talerz i dotykane sztućcami,
– stosuj zasady bezpiecznego przechowywania żywności – danie powinno być przygotowane ze świeżych, niezepsutych produktów. Jeśli chcemy przechować je w lodówce, trzeba je jak najszybciej ochłodzić tak, by w nie stało w temperaturze pokojowej więcej niż 2h.
Przechowywanie mrożonek
Mrożonki mogą być bardzo wygodnym i wartościowym produktem w kuchni. Straty substancji odżywczych w trakcie mrożenia są minimalne, a prawidłowo przyrządzone zachowują również strukturę i smak.
Najważniejsze dla bezpieczeństwa żywności jest zachowanie łańcucha chłodniczego – jeśli kupujemy mrożonki, należy przewieźć je w torbie termicznej i jak najszybciej umieścić z zamrażalniku.
W przypadku mrożenia dań domowych najważniejsze jest szybkie wystudzenie i zamrożenie – produkt nie powinien stać w temperaturze pokojowej dłużej niż 2h. Dla bezpieczeństwa warto unikać mrożenia potraw, które stały w lodówce 1-2 dni po przyrządzeniu.
Ile czasu można przechowywać poszczególne produkty?
– mięso mielone – 3 miesiące
– tłuste ryby – 4 miesiące
– drób – 6 miesięcy
– chude ryby – 8 miesięcy
– wieprzowina – 8 miesięcy
– wołowina – 12 miesięcy
– pieczywo – 12 miesięcy
– owoce i warzywa – 6-12 miesięcy
– zioła – 6-12 miesięcy
Potrawy przygotowane w domu można mrozić, o ile nie składają się z produktów o bardzo dużej zawartości wody. Można mrozić sosy, zupy (bez makaronu czy ryżu w środku), kotlety czy dania typu pierogi, gołąbki, jeżeli zostały przygotowane zgodnie z zasadami higieny i odpowiednio szybko ostudzone i umieszczone w zamrażarce. Trwałość domowych mrożonek to 1-3 miesiące.
Do mrożenia nie nadają się sałatki na bazie majonezu czy deserki na bazie jogurtu.
Nie zaleca się mrożenia: jaj (chyba że osobno żółtka i białka), nabiału (ze względu na możliwą zmianę konsystencji, która sprawi, że nie będzie możliwy do spożycia), bardzo wodnistych owoców i warzyw (np. sałaty czy arbuza), ugotowanych ziemniaków, kasz czy ryżu (tracą teksturę i smak po rozmrożeniu)oraz napojów gazowanych.
Do mrożenia używa się trwałych pojemników lub torebek – wodoodpornych, odpowiednich do przechowywania żywności i mrożenia, odpornych na tłuszcz, wygodnych w użyciu. Naczynie lub woreczek powinno być podpisane przed włożeniem do zamrażarki – nazwą potrawy/produktu i datą zamrożenia.
Zaleca się, by zamrażarka była wypełniona co najmniej w ¾ pojemności. Optymalne warunki osiąga przy pełnym wypełnieniu. Produkty powinny być ułożone w niej ciasno, a przestrzenie między nimi – minimalne. Dzięki temu zapewniamy stałą, odpowiednią temperaturę, a także bezpieczeństwo na wypadek awarii prądu (przy maksymalnym wypełnieniu powinna utrzymać odpowiednią temperaturę bez zasilania przez 2 dni).
Podsumowanie
Nieprawidłowe przechowywanie żywności grozi zakażeniem mikrobiologicznym, czyli rozwojem bakterii i innych drobnoustrojów chorobotwórczych a także psuciem się żywności.
Spożycie zepsutej żywności grozi problemami z układem pokarmowym np. Biegunką i wymiotami w najlepszym przypadku, a w najgorszym skażeniem poważnymi bakteriami, które wywołują poważne choroby, które mogą mieć skutki na całe życie np. Salmonellą, e-coli, Helicobacter pylori.
Jedzenie pokarmów źle przechowywanych z widoczną pleśnią może doprowadzić również do kulminacji pleśni w organizmie, które mogą spowodować problemy zdrowotne, szczególnie z wątrobą.
Dlatego zdecydowanie warto pochylić się szczególnie nad tematem przechowywania żywności i stosować się do zasad bezpieczenstwa.
Autorka: Jagoda Roszko-dietetyczka
Źródła:
https://www.nidirect.gov.uk/articles/storing-food-safely#toc-2
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/food-safety
https://www.ag.ndsu.edu/publications/food-nutrition/food-freezing-guide
https://zdrowie.pap.pl/dieta/wszystko-co-trzeba-wiedziec-o-mrozonkach
https://www.highspeedtraining.co.uk/hub/fridge-shelves-storing-food/
https://www.statefoodsafety.com/Resources/Resources/fridge-storage-for-food-safety