Tłuszcze są niezbędnym składnikiem żywieniowym w diecie każdego człowieka. W okresie niemowlęcym pełnią szczególną rolę we wspieraniu prawidłowego rozwoju Malucha. Przez pierwsze 6 miesięcy życia Niemowlę karmione piersią przyjmuje ok. 50% energii z tłuszczów – to dzięki nim mały organizm tak szybko się rozwija! Maluch przez pierwsze 12 miesięcy życia przechodzi przez ogromny proces rozwojowy, który już nigdy później nie będzie przebiegał tak intensywnie.
Tłuszcze pełnią wiele ważnych ról. Ich podstawową funkcją jest dostarczanie energii, przyswajanie witamin A, D, E, K oraz tworzenie bariery podskórnej chroniącej organizm przed utratą ciepła.
Zaleca się, by dzieci w wieku 6-12 miesięcy spożywały ok. 40% kcal pochodzących tłuszczów, a dzieci w wieku 12-36 miesięcy 35-40% kcal. W pierwszych miesiącach rozszerzania diety nadal podstawowym źródłem energii w diecie Malucha będzie mleko. Mimo tego, że jest ono bogate w odpowiednie dla dziecka tłuszcze, warto od początku wprowadzać do diety inne produkty, które będą źródłem zdrowych tłuszczów, witamin i składników mineralnych.
Optymalna ilość tłuszczów w diecie Malucha to 2 porcje na dzień. Jedna porcja to np. 1 łyżeczka oliwy czy masła. Można (a nawet warto!) dzielić tę ilość i podawać np. ½ porcji do każdego posiłku lub podać część w formie oliwy, a część w formie zmielonych orzechów. Różnorodność form podania zawsze będzie dużą zaletą w diecie Maluszka.
Najlepsze źródła tłuszczów:
– oliwa z oliwek, olej lniany, olej rzepakowy, awokado,
– orzechy (włoskie, arachidowe, laskowe, brazylijskie, nerkowce, pekan, pistacje itd.), migdały – zmielone lub bardzo drobno posiekane,
– nasiona (lnu, sezamu, czarnuszki, chia, konopii, maku itd. – len, konopie i mak warto zmielić, by zwiększyć przyswajalność składników odżywczych),
– pestki (dyni, słonecznika),
– orzechy, pestki, nasiona w formie masła,
– tłuste, niedrapieżne ryby morskie i algi,
– jaja, nabiał i masło.
Najlepszym źródłem tłuszczów są tłuszcze roślinne – optymalnie w formie orzechów, pestek czy nasion, dzięki którym wzbogacimy posiłek Maleństwa o dodatkową porcję żelaza lub wapnia.
Nieocenioną wartość mają również kwasy tłuszczowe omega-3 – występują w rybach morskich i algach (DHA i EPA) oraz w oleju lnianym i rydzowym, nasionach lnu i chia, a także w orzechach (ALA).
Najlepszym źródłem kwasów DHA będą ryby morskie jedzone 2 razy w tygodniu. W skomplikowanym procesie kwasy tłuszczowe zawarte w roślinach (ALA) mogą przekształcić się w kwasy EHA i DHA. Jeśli eliminujecie z diety ryby lub Maluszek odmawia ich jedzenia, warto wprowadzić odpowiedni suplement diety (dostępne są na rynku suplementy pochodzenia zwierzęcego oraz pozyskiwane bezpośrednio z alg morskich).
Warto ograniczać spożycie tłuszczów pochodzenia zwierzęcego oraz oleju kokosowego i palmowego na tyle, na ile pozwala skomponowanie zdrowego, wartościowego posiłku dla Malucha. Jajka, nabiał i mięso są ważnym składnikiem diety, jednak tłuszcze pochodzące z tych produktów powinny dostarczać nie więcej niż 10% energii (czyli 1/3 wszystkich tłuszczów podanych w ciągu dnia).
Zdecydowanie warto ograniczać lub całkowicie eliminować izomery trans kwasów tłuszczowych – są one wszechobecne w wyrobach cukierniczych (np. w margarynie w kostce), słodyczach, fast foodach i słonych przekąskach. Są to produkty nieodpowiednie dla małych brzuszków zarówno pod względem jakości, jak i wartości odżywczej, a w przyszłości mogą wpływać na rozwój chorób cywilizacyjnych (otyłość, nadciśnienie, hipercholesterolemia, cukrzyca).
Przechowywanie tłuszczów:
– oleje i masła orzechowe przechowujemy zgodnie z instrukcją na opakowaniu,
– oleje tłoczone na zimno warto kupować w ciemnej, szklanej butelce, zwracając szczególną uwagę na trwałość produktu (np. olej lniany trzeba zużyć w krótkim czasie od otwarcia, więc warto kupować nieduże opakowania),
– siemię lniane warto mielić tuż przed podaniem, a zmielone siemię lniane przechowujemy w lodówce (uwaga: kupne odtłuszczone siemię lniane nie zawiera kwasów z grupy omega-3),
– zjełczałe (lub wykazujące inne oznaki zepsucia) oleje i masła wyrzucamy.
Przez pierwsze 6 miesięcy życia Niemowlę karmione piersią przyjmuje ok. 50% energii z tłuszczów – to dzięki nim mały organizm tak szybko się rozwija!
Jeśli nie podajesz Maluchowi ryb morskich 2 razy w tygodniu, warto zadbać o suplementację DHA.
Zaleca się, by dzieci w wieku 6-12 miesięcy spożywały ok. 40% kcal pochodzących z tłuszczów.
Autorka: Jagoda Roszko, dietetyczka
Źródła:
- Michaelsen, K. F., et al. Feeding and nutrition of infants and young children. WHO regional publications, European Series, 2000, 87: 288.
- Jarosz, M., et al. Normy żywienia dla populacji Polski. Instytut Żywności i Żywienia, 2017.
- Modelowy talerz żywieniowy [online] [dostęp 10 marca 2021], Dostępny w: https://1000dni.pl/1-rok-zycia/modelowy-talerz-zywieniowy.
- Ciborowska, H., Rudnicka, A. Dietetyka. żywienie zdrowego i chorego człowieka, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2007.
- Kibil, I., Gajewska, D. Wege. Dieta roślinna w praktyce, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2018.